मराठी व्याकरणात "लिंग"

 

 

1. एका हाताने टाळी वाजत नाही. 

   अर्थ:- कोणत्याही भांडणात दोन्ही बाजूंकडील माणसे जबाबदार असतात.

 

2. खाई त्याला खवखवे. 

   अर्थ:- अपराधी व्यक्तीला मनातून भीती वाटत असते, तो मनात अस्वस्थ असतो.

 

3. गर्जेल तो पडेल काय? 

   अर्थ:- केवळ बडबड करणाऱ्याच्या हातून कोणतेही कार्य घडत नाही.

 

4. पाण्यात राहून माशाशी वैर कशाला? 

   अर्थ:- समाजात ज्यांच्या सोबत राहायचे आहे त्यांच्याशी शत्रुत्व करू नये.

 

5. जी खोड बाळा ती जन्म काळा. 

   अर्थ:- जन्मजात अंगी असलेले गुण किंवा दुर्गुण जन्मभर जात नाहीत.

 

6. अति तेथे माती. 

   अर्थ:- कोणत्याही गोष्टीचा अतिरेक वाईटच.

 

7. अडला हरी गाढवाचे पाय धरी. 

   अर्थ:- शहाण्या माणसाला प्रसंगी मूर्खाची विनवणी करावी लागते.

 

8. आधी पोटोबा मग विठोबा. 

   अर्थ:- आधी स्वतःच्या पोटापाण्याचा विचार करावा आणि त्यानंतर अन्य कामांचा विचार करावा.

 

9. आयत्या बिळात नागोबा. 

   अर्थ:- दुसऱ्याच्या कष्टांचा स्वतःसाठी उपयोग करून घेणे.

 

10. आंधळा मागतो एक डोळा, देव देतो दोन. 

    अर्थ:- किमान लाभाची अपेक्षा केली असताना अधिक लाभ मिळणे.

 

11. उचलली जीभ लावली टाळ्याला. 

    अर्थ:- विचार न करता बोलणे.

 

12. करावे तसे भरावे. 

    अर्थ:- केलेल्या कर्माची फळे भोगावी लागतात.

 

13. काखेत कळसा गावाला वळसा. 

    अर्थ:- हरवलेली वस्तू जवळपास असताना सर्वत्र शोधत राहणे.

 

14. कुऱ्हाडीचा दांडा गोतास काळ. 

    अर्थ:- आपलाच माणूस आपल्याच माणसांच्या नुकसानीला जबाबदार होतो.

 

15. कुठे इंद्राचा ऐरावत, कोठे शाम भटाची तट्टाणी. 

    अर्थ:- अति थोर माणूस आणि अति सामान्य माणूस यांची बरोबरी होऊ शकत नाही.

 

16. खाईन तर तुपाशी, नाहीतर उपाशी. 

    अर्थ:- हव्या त्या गोष्टी हव्या तितक्या प्रमाणात मिळाल्या पाहिजेत, नाहीतर काहीच नको.

 

17. गरज सरो, नी वैद्य मरो. 

    अर्थ:- गरज संपली की उपकारकर्त्याला विसरणे.

 

18. गोगलगाय आणि पोटात पाय. 

    अर्थ:- वरून दिसायला घरी पण प्रत्यक्षात पक्का बेरकी असणे.

 

19. चार दिवस सासूचे, चार दिवस सुनेचे. 

    अर्थ:- प्रत्येकाला आयुष्यात कधी ना कधी अधिकाऱ्याची संधी मिळते.

 

20. चोर सोडून संन्याशाला फाशी. 

    अर्थ:- अपराध्याला सोडून निरपराध्याला शिक्षा देणे.

 

21. जित्याची खोड मेल्याशिवाय जात नाही. 

    अर्थ:- मूळचा स्वभाव कधीच बदलत नाही.

 

22. झाकली मुठ सव्वालाखाची. 

    अर्थ:- स्वतःविषयी वल्गना करत राहण्याऐवजी मौन पाळल्यास अब्रूचे रक्षण होते.

 

23. तहान लागल्यावर विहीर खणणे. 

    अर्थ:- गरज निर्माण झाल्यावर उपाय शोधण्याची धडपड करणे.

 

24. दगडापेक्षा वीट मऊ. 

    अर्थ:- मोठ्या संकटापेक्षा लहान संकट सुसह्य वाटणे.

 

25. दाम करी काम. 

    अर्थ:- पैशाने कामे होतात.

 

26. देश तसा वेश. 

    अर्थ:- भोवतालच्या परिस्थितीनुसार वागावे.

 

27. न कर्त्याचा वार शनिवार. 

    अर्थ:- काहीतरी सबबी सांगून काम टाळणे.

 

28. नाव मोठे, लक्षण खोटे. 

    अर्थ:- भपका मोठा पण वस्तुस्थिती नेमकी त्याच्या विरुद्ध.

 

29. नाचता येईना अंगण वाकडे. 

    अर्थ:- आपल्यातील उणेपणा झाकण्यासाठी दुसऱ्या वस्तूला नावे ठेवणे.

 

30. पुढच्यास ठेच, मागचा शहाणा. 

    अर्थ:- दुसऱ्याचा अनुभव लक्षात घेऊन स्वतः वागावे.

 

31. प्रयत्नांती परमेश्वर. 

    अर्थ:- कितीही अवघड गोष्ट प्रयत्नांनी साधता येते.

 

32. पी हळद नी हो गोरी. 

    अर्थ:- केलेल्या कामाचे फळ लागलीच मिळावे अशी अपेक्षा बाळगणे.

 

33. बोलाचाच भात आणि बोलाचीच कढी. 

    अर्थ:- प्रत्यक्ष कृती न करता नुसती बडबड करणे.

 

34. भित्यापाठी ब्रह्मराक्षस. 

    अर्थ:- भित्र्या माणसावर अनेक संकटे कोसळतात.

 

35. बाळाचे पाय पाळण्यात दिसतात. 

    अर्थ:- एखाद्याच्या भावी काळातील कर्तबगारीचा अंदाज त्याच्या लहानपणीच बांधता येतो.

 

36. रात्र थोडी, सोंगे फार. 

    अर्थ:- काम कमी करणे आणि देखवा जास्त करणे.

 

37. लेकी बोले, सुने लागे. 

    अर्थ:- एकाला उद्देशून पण दुसऱ्याला लागेल असे बोलणे.

 

38. शेंडी तुटो का पारंबी तूटो. 

    अर्थ:- दृढ निश्चय करणे.

 

39. सुंठी वाचून खोकला जाणे. 

    अर्थ:- उपाययोजना करण्याआधीच संकट दूर होणे.

 

40. हसतील त्याचे दात दिसतील. 

    अर्थ:- चांगली गोष्ट करताना हसणाऱ्यांची पर्वा करू नये.

 

41. शेरास सव्वा शेर. 

    अर्थ:- समर्थ माणसाला त्याच्याहून अधिक समर्थ माणूस भेटणे.

 

42. हातच्या काकणाला आरसा कशाला? 

    अर्थ:- प्रत्यक्ष दिसणाऱ्या गोष्टीला पुराव्याची गरज नसते.

 

43. कर्माचा फळ अवश्य भोगा. 

    अर्थ:- केलेल्या कर्माचे फळ मिळतेच.

 

44. टाकलेल्या बोटावर भुताचे थार. 

    अर्थ:- छोटी गोष्ट मोठी होऊ शकते.

 

45. सुखाच्या मागे दु:-ख येते. 

    अर्थ:- जीवनात आनंदाबरोबर दुःखही असते.

 

46. डोळ्यात पाणी आणि हसण्यात भास. 

    अर्थ:- दु:-ख सहन करताना देखील हसणे.

 

47. झाल्यावर पहा, झाल्यावर सांगा. 

    अर्थ:- काही झाले की त्यावर विचार करा.

 

48. चुकलेल्या चुकलेल्या साक्षात्कार. 

    अर्थ:- चुका शिकून सुधारणा करणे.

 

49. परिस्थितीने माणसाला मोठा बनवतो. 

    अर्थ:- परिस्थितीमुळे माणसाची खरी किंमत समजते.

 

50. काळ जाऊ दे, धैर्य राख. 

    अर्थ:- काळाच्या परिघात धैर्य राखणे महत्वाचे आहे.

 

51. आता पुढे जाऊन काय करणार? 

   अर्थ:- एकदा झाले की त्यावर विचार करून काहीच उपयोग नाही.

 

52. काणाकुणा दिसला की, त्याच्यावर विश्वास ठेवू नका. 

   अर्थ:- प्रत्येक व्यक्तीवर विश्वास ठेवता येत नाही.

 

53. साप चुकला तरी तो विषारीच राहतो. 

   अर्थ:- कुणी एकदा खोटी कामे केली तरी त्यावर विश्वास ठेवता येत नाही.

 

54. मिळालेल्या संधीचा योग्य वापर करा. 

   अर्थ:- मिळालेल्या संधींना दुर्लक्ष करणे चूक आहे.

 

55. आग येईपर्यंत झाडाला पाण्याची गरज असते. 

   अर्थ:- संकट येण्याआधीच तयारी करणे आवश्यक आहे.

 

56. ज्याचं गोड बोलणं, त्याचं वाईट कृत्य. 

   अर्थ:- गोड बोलणाऱ्यांवर विश्वास ठेवणे धाडसाचे काम आहे.

 

57. बोलताना थांबावे लागेल, काम करायला कधीच थांबू नका. 

   अर्थ:- बोलण्यापेक्षा काम करणे अधिक महत्वाचे आहे.

 

58. जो स्वतःच्या पायावर उभा राहतो, त्यालाच यश मिळते. 

   अर्थ:- मेहनत करण्यानेच यश प्राप्त होते.

 

59. उपाय काढल्यावर टांगणी नका ठेवा. 

   अर्थ:- उपाय शोधल्यावर त्यावर लगेच कार्यवाही करा.

 

60. आधार द्या, बळ द्या. 

   अर्थ:- दुसऱ्याला मदत करण्याची गरज आहे.

 

61. काम होईपर्यंत थांबू नका. 

   अर्थ:- कार्य पूर्ण करण्यासाठी प्रयत्न करणे आवश्यक आहे.

 

62. आपल्या कर्माचा गहाळ फड असेल. 

   अर्थ:- आपल्या कर्माचा फळ मिळेल हे निश्चित आहे.

 

63. दिसातून एक वेळ काम करणे आवश्यक आहे. 

   अर्थ:- नियमितपणे काम करणे महत्वाचे आहे.

 

64. शोधा आणि मिळवा. 

   अर्थ:- मेहनत केल्यास आवश्यक गोष्टी मिळतात.

 

65. जो आपल्या कामात विश्वास ठेवतो, तोच यशस्वी होतो. 

   अर्थ:- आत्मविश्वास असलेल्या व्यक्तीला यश मिळते.

 

66. दुरून पाहणाऱ्यांना गोष्टी सोप्या दिसतात. 

   अर्थ:- समस्या समजून घेण्यासाठी प्रत्यक्ष अनुभव आवश्यक आहे.

 

67. दूसऱ्याच्या कष्टात मत्सर करणे चूक आहे. 

   अर्थ:- दुसऱ्याच्या यशात वाईट वाटणे चूक आहे.

 

68. आपल्या कष्टाचा आदर करा. 

   अर्थ:- मेहनतीचा फल प्राप्त करणे आवश्यक आहे.

 

69. अवश्‍यकतेच्या वेळी कामाला लागा. 

   अर्थ:- गरज लागल्यावरच काही करणे आवश्यक आहे.

 

70. सर्व गोष्टींचा उपयोग करा, पण सावध रहा. 

   अर्थ:- सर्व साधनांचा योग्य वापर करणे आवश्यक आहे.

 

71. कधीही कुणावर विश्वास ठेवू नका, जो आपल्या सोबत नाही. 

   अर्थ:- जो आपल्याला साथ देत नाही, त्यावर विश्वास ठेवणे धाडसाचे आहे.

 

72. वाटेत काही अडचण आली, तर थांबू नका. 

   अर्थ:- अडचणींवर मात करून पुढे चालत राहा.

 

73. ज्याला शिकायचं आहे, तोच शिकतो. 

   अर्थ:- शिकण्याची इच्छा असलेल्या व्यक्तीला ज्ञान मिळवता येते.

 

74. काम करण्याची इच्छा असली पाहिजे. 

   अर्थ:- कष्ट करण्याची तयारी आवश्यक आहे.

 

75. कोणाचं अपमान नका करणे. 

   अर्थ:- दुसऱ्यांचा आदर करणे महत्वाचे आहे.

 

76. संग्रह केला जातो, जो सावध आहे. 

   अर्थ:- सावध राहणाऱ्यालाच यश मिळते.

 

77. कोणतीही गोष्ट साध्य करण्यासाठी प्रयत्न करा. 

   अर्थ:- मेहनत केल्यास कोणतीही गोष्ट साधता येते.

 

78. बोलणे सोपे आहे, पण कार्य करणे कठीण आहे. 

   अर्थ:- विचारांना कृतीत रूपांतर करणे महत्वाचे आहे.

 

79. संकटात जो आपल्यासोबत उभा राहतो, तो खरा मित्र. 

   अर्थ:- संकटात साथ देणारी व्यक्ती महत्त्वाची आहे.

 

80. स्वतःच्या कष्टाचे फळ स्वर्गीय असते. 

   अर्थ:- मेहनत करून मिळवलेले यश अमूल्य असते.

 

81. सामर्थ्य असलेला माणूस संकटांचा सामना करतो. 

   अर्थ:- धैर्याने संकटांचा सामना करणे आवश्यक आहे.

 

82. परिस्थिती सावरली, तर सारे सावरता येते. 

   अर्थ:- योग्य परिस्थितीत काम करणे आवश्यक आहे.

 

83. गोड बोलल्याने सर्व काही साधता येत नाही. 

   अर्थ:- फक्त बोलणे नको, कृती करणे महत्वाचे आहे.

 

84. अवश्‍यकतेच्या वेळी मदत करणे आवश्यक आहे. 

   अर्थ:- दुसऱ्याच्या गरजेला प्रतिसाद देणे आवश्यक आहे.

 

85. ज्याचे मन स्वच्छ, तोच यशस्वी. 

   अर्थ:- चांगल्या विचारांच्या व्यक्तीला यश मिळते.

 

86. कामाचा आदर करा, तो तुम्हाला फळ देईल. 

   अर्थ:- मेहनतीचा आदर करून कार्य करणे आवश्यक आहे.

 

87. सत्य बोलणे हे एक महत्त्वाचे गुण आहे. 

   अर्थ:- सत्यता सर्वात मोठा गुण आहे.

 

88. कामासाठी वेळ द्या, यशाची वाट पहा. 

   अर्थ:- मेहनत करूनच यश मिळवता येते.

 

89. ज्याने आपल्या पायावर उभा राहिलं, तोच महान. 

   अर्थ:- आत्मनिर्भर असलेले व्यक्तीच महान असतात.

 

90. कधीही हार मानू नका. 

   अर्थ:- हार मानणे चूक आहे.

 

91. संकटात जो धैर्याने उभा राहतो, तोच खरा नायक. 

   अर्थ:- संकटात धैर्य दाखवणारेच नायक असतात.

 

92. तुमचं कार्य तुमचं नाव सिद्ध करेल. 

   अर्थ:- चांगल्या कार्यामुळे तुम्हाला मान मिळतो.

 

93. सुख-दुःखाचे संग्राम चालूच असतात. 

   अर्थ:- जीवनात सुख-दुःख लागतात.

 

94. काळजी न करता तुमचं काम करा. 

   अर्थ:- काळजी न करता काम करणे आवश्यक आहे.

 

95. धैर्य दाखवा, संकटांची वेळ येईल. 

   अर्थ:- धैर्य दाखवलं पाहिजे.

 

96. ज्याला शिकायचं आहे, तो शिकतो. 

   अर्थ:- शिकण्याची इच्छा असलेला यशस्वी होतो.

 

97. यशाच्या वाटेवर अडचणी असतात. 

   अर्थ:- यश मिळवण्यासाठी मेहनत लागते.

 

98. संकटाची वेळ विचारून येत नाही. 

   अर्थ:- संकटे अचानक येतात.

 

99. संपूर्ण काळजी घ्या. 

   अर्थ:- सर्व गोष्टींची काळजी घ्या.

 

100. सुख-दुःखाचे झुलत चालते. 

   अर्थ:- जीवनात सुख-दुःख बदलत असतात.