सर जॉर्ज बार्लो, बीटी (१७६२–१८४७)
v महत्त्वाच्या ऐतिहासिक घटनांचा तपशील
कार्यकाल - १८०५ - १८०७
v
वेल्लोर येथे शिपाई विद्रोह (१८०६):
o
विद्रोहाचे पार्श्वभूमी: वेल्लोर येथे
शिपाई विद्रोह १८०६ मध्ये झाला, जो भारतीय इतिहासातील एक महत्त्वाचा
घटक आहे. हा विद्रोह ब्रिटिश शासनाविरुद्ध असंतोषाच्या वातावरणात उगम झाला.
सैनिकांच्या मनातील असंतोष, त्यांच्या हक्कांची पायमल्ली, आणि
सामाजिक व आर्थिक समस्यांनी विद्रोहाला उस्ताव दिला.
o
विद्रोहाची कारणे:
o
सैनिकांच्या वेषभूषेत आणि त्यांच्या
आचारधिनामध्ये बदल करण्याचे आदेश दिले गेले.
o
सैनिकांना त्यांच्या धर्मासंबंधीच्या
रीतिरिवाजांचा आदर केला जात नसल्याने त्यांच्यात असंतोष निर्माण झाला.
o
आर्थिक अडचणी आणि बरेच जुने चुकलेले
कर्ज यामुळे शिपायांचे जीवन गडबडले.
o
विद्रोहाची घटना:
o
विद्रोहाच्या काळात, वेल्लोर
किल्ल्यावर असलेल्या भारतीय शिपायांनी ब्रिटिश अधिकाऱ्यांवर हल्ला केला. त्यांनी
किल्ला घेतला आणि ब्रिटिश सत्तेच्या विरुद्ध बंड उभारले.
o
परिणाम:
o
विद्रोहाचा दडपण करण्यात आला, आणि
विद्रोहाच्या नेता व शिपायांना कठोर शिक्षा देण्यात आली. तथापि, हा
विद्रोह भारतीय स्वातंत्र्याच्या चळवळीच्या प्रारंभासाठी एक महत्त्वाची प्रेरणा
ठरला.
v
बँक ऑफ कलकत्ता (१८०६) ची स्थापना:
o
स्थापना: बँक ऑफ कलकत्ता १८०६ मध्ये
स्थापन झाली. ही बँक भारतातील पहिली बँक होती, ज्याने वित्तीय
व्यवस्थेचा विकास केला.
o
महत्त्व:
o
बँक ऑफ कलकत्ता स्थापन झाल्यानंतर,
ती
नंतर इम्पीरियल बँक ऑफ इंडिया म्हणून प्रसिद्ध झाली. सध्या, ही बँक स्टेट
बँक ऑफ इंडिया म्हणून ओळखली जाते.
o
या बँकेने भारताच्या आर्थिक विकासात
महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली. बँकिंग प्रणालीत स्थिरता आणून, व्यवसाय,
औद्योगिक
विकास, आणि व्यापार यांना प्रोत्साहन दिले.
v
निष्कर्ष:
v
वेल्लोर येथे शिपाई विद्रोह आणि बँक ऑफ
कलकत्ता या दोन्ही घटनांनी भारतीय इतिहासात महत्त्वाचे स्थान मिळवले आहे.
विद्रोहाने भारतीय स्वातंत्र्य चळवळीला चालना दिली, तर बँकेने
आर्थिक क्षेत्रात मोठा बदल घडवून आणला. या घटनांचा प्रभाव भारतीय समाजावर आणि
अर्थव्यवस्थेवर दीर्घकालीन राहिला.
