मूलभूत कर्तव्ये (Fundamental Duties)
- 42वी घटना दुरुस्ती (1976): भारतीय संविधानात कलम 51(अ) आणि कलम 55 मध्ये 10 मूलभूत कर्तव्यांचा समावेश.
- स्वर्णसिंह समितीच्या शिफारसीनुसार
भारतीय घटनेत खालील कर्तव्यांचा समावेश करण्यात आलेला.
मूलभूत कर्तव्ये:
1. राष्ट्रीय आदर्शांचा आदर –
राष्ट्रध्वज व राष्ट्रगीताचा सन्मान करणे.
2. स्वातंत्र्य संग्रामाचे आदर्श –
स्वतंत्रता संग्रामातून निर्माण झालेल्या उदात्त आदर्शांचा अभिमान बाळगणे.
3. भारतीय सार्वभौमत्वाचे संरक्षण –
देशाची एकात्मता व सार्वभौमत्व यांचे रक्षण करणे.
4. राष्ट्रसेवा – देशाला गरज असताना
त्याच्या सेवेस धावून जाणे.
5. एकात्मता व बंधुभाव – सर्व
भारतीयांमध्ये एकात्मता व बंधुभाव वृद्धिंगत करणे.
6. नैसर्गिक संसाधनांचे संरक्षण –
वन्यजीव, नद्या, तळे, वने यांचे संवर्धन करणे.
7. संस्कृतीचा वारसा जतन – भारतीय
संस्कृतीच्या वैभवशाली वारशाचे संरक्षण.
8. वैज्ञानिक दृष्टिकोन – शास्त्रीय
दृष्टिकोन, मानवता आणि ज्ञानवृत्तीचा विकास करणे.
9. सार्वजनिक मालमत्तेचे संरक्षण –
सार्वजनिक मालमत्तेचे रक्षण करणे.
10. उत्कृष्टतेची प्रेरणा – प्रत्येक
क्षेत्रात उत्कृष्टतेने वाटचाल करणे.
---
टीप: या कर्तव्यांचे पालन करणे प्रत्येक भारतीय नागरिकाचे कर्तव्य आहे.
